علت اختلاف نظر مراجع در اعلام اول ماه رمضان و عید فطر چیست؟

پرسش :

علت اختلاف نظر مراجع تقلید در اعلام اول ماه رمضان و عید فطر چیست ؟ آیا در گذشته این اختلاف بوده است ؟

جواب:

اختلاف نظر مراجع تقليد در ثبوت اول ماه، امرى نيست كه تازه به وجود آمده باشد بلكه در گذشته نيز اين مسئله، در نزد ايشان مورد فكر و نظر بوده است. عوامل متعددى باعث اختلاف نظر گرديده است كه موارد ذيل را مى‏توان از مهم‏ترين آنها دانست:

1. اعتبار اتحاد افق عده‏اى بر اين باورند كه اگر هلال ماه، در نقطه‏اى از كره زمين ديده شود- كه افق در آنجا با جاهاى ديگر تفاوت داشته باشد ولى در شب مشترك باشند- اول ماه در آن مكان‏ها ثابت مى‏شود. در مقابل اين نظريه، فقهايى هستند كه اتحاد در افق را معتبر مى‏دانند و معتقدند: اگر هلال ماه در شهرى ديده شود كه افق آن، با شهر يا كشور ديگر اختلاف داشته باشد، اول ماه از نظر شرعى براى شهر دوم ثابت نمى‏شود. بديهى است طبق نظر اول به طور معمول، اول ماه يك روز زودتر ثابت مى‏شود.

2. اعتبار حكم حاكم حجيت و نفوذ حكم حاكم ميان فقيهان، نظرى مشهور است ولى برخى از آنان، حكم حاكم را در رؤيت هلال ماه معتبر نمى‏دانند.

3. شهادت بيّنه نزد حاكم گاه مجتهد جامع شرايط، از شهادت كسانى كه ماه را ديده‏اند، اطمينان پيدا مى‏كنند و بر اين اساس ثبوت اول ماه را اعلام مى‏دارند. چه بسا ممكن است به جهت فقدان برخى شرايط، براى مجتهد ديگرى اين اطمينان حاصل نشده باشد. اختلاف فقيهان در امور ياد شده، به جهت اختلاف در يك سرى از مبانى نظرى و اصول فكرى است كه آرا و افكار متفاوتى را برمى‏تابد. نظريه‏پردازى مختلف در ادبيات و اصول فقه، برداشت متفاوت از آيات و روايات و اختلاف نظر در سند احاديث و شناخت راويان، به طور طبيعى موجب تفاوت در بعضى از فتاوا مى‏شود.

....................................................................................................................................

منبع: رساله دانشجویی؛سید مجتبی حسینی؛نهادنمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها

كد:131/1